Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego tak trudno jest pracować w grupie? Na pewno do pewnego stopnia chodzi o różny stopień zaangażowania poszczególnych członków grupy — taka sytuacja bardzo często ma miejsce w szkole. Jednak nie tylko uczniom praca zespołowa sprawia trudności, a przecież ludzie pracujący na przykład w dużej firmie raczej są zaangażowani w to, co robią. Mimo to praca zespołowa często kojarzy się źle.
Odpowiedzi na to pytanie szukał w swoich badaniach brytyjski naukowiec zajmujący się zarządzaniem — Meredith Belbin. Doktor Belbin podczas swojej pracy opracował model, który zakłada 9 ról, które obejmujemy w grupie. Według naukowca każdy z nas posiada 2-3 ról, z których jedna jest dominująca. Aby grupa pracowała w sposób efektywny, powinny być w niej reprezentowane wszystkie role. Warto zauważyć, że niekoniecznie przedstawiciele wszystkich typów ról społecznych muszą pracować nad rozwiązaniem problemu w tym samym czasie. Niektórzy sprawdzą się lepiej na etapie planowania, dla innych najważniejsza będzie realizacja projektu, jeszcze inni idealnie sprawdzą się na etapie poprawek.
Role w zespole
Wyróżniamy 3 kategorie grup — intelektualne, socjalne i zadaniowe. Każda z ról ma przypisane do siebie mocne i słabe strony, których zrozumienie pozwoli na odpowiednie prowadzenie pracami zespołu.
Role intelektualne
Kreator
To osoba bardzo kreatywna, dobrze radzi sobie z rozwiązywaniem problemów na niekonwencjonalne sposoby. Jej zaangażowanie będzie kluczowe na samym początku rozwoju projektu, a także wtedy, kiedy będzie trzeba popchnąć projekt do przodu.
Mocne Strony
Zaletami kreatora będą kreatywność, umiejętność rozwiązywanie problemów, nietuzinkowe pomysły.
Słabości
Kreator może mieć skłonność to zbyt dużego skupiania się na meritum, ze szkodą dla pobocznych kwestii. Zdarza się, że jest zbyt pochłonięty myślami, by skutecznie się komunikować z pozostałymi członkami grupy. Może być roztrzepany i zapominalski.
Ewaluator
To osoba, która jest w stanie w logiczny, rzetelny sposób ocenić sytuację. Potrafi spojrzeć na problem obiektywnie.
Mocne Strony
Wnikliwy, potrafi strategicznie myśleć, dostrzega szczegóły, umie bezstronnie i celnie oceniać.
Słabości
Może być zbyt krytyczny i mało empatyczny. Jego zimne osądy mogą być odstręczające dla pozostałych członków grupy. Czasami nadmierna skrupulatność sprawia, że decyzje podejmuje wolno.
Specjalista
To on wnosi do zespołu specjalistyczną, szczegółową wiedzę.
Mocne strony:
Zna swój cel i zadanie, sam się motywuje do działania, jest bardzo samodzielny i idzie prosto do celu. Wnosi wiedzę i umiejętności.
Słabości:
Zdarza się, że skupia się na bardzo wąskim obszarze, za bardzo poświęca się szczegółom. Jego priorytetem będzie projekt, nie ludzie, co może być potencjalnym źródłem konfliktów.
Role społeczne
Poszukiwacz źródeł
Osoba, którą cechuje duży ekstrawertyzm i łatwość w nawiązywaniu kontaktów. Wnosi do zespołu powiew świeżości.
Mocne strony:
Otwarty, pełen entuzjazmu. Szuka nowych możliwości i nawiązuje kontakty. Dobrze improwizuje i działa pod presją.
Słabości:
Zdarza mu się być nadmiernie optymistycznie nastawionym do niektórych kwestii. Szybko traci zainteresowanie.
Koordynator
Idealna osoba do przypomnienia pozostałym członkom o celach zespołu, najczęściej odpowiedzialny za podział obowiązków i zarządzanie. Przywiązuje dużą wagę do komunikacji wewnątrz zespołu.
Mocne strony:
Odpowiedzialny, dojrzały. Potrafi dostrzec mocne strony innych i dobrze nimi gospodarować. Nie zapomina o celach.
Słabości:
Może mieć skłonność do delegowania również swoich obowiązków, może być postrzegany jako manipulator.
Dusza zespołu
Korzysta ze swojej uniwersalności do zaklejania dziur w zespole. Ekstrawertyczna i lubiana przez wszystkich osoba, która jest mistrzem współpracy.
Mocne Strony:
Dobrze się z nim współpracuje, dostrzega potrzeby innych, potrafi się dyplomatycznie zachowywać, wysłuchuje innych.
Słabości:
Trudno mu się opowiedzieć po którejś ze stron w sytuacjach spornych. Unika konfrontacji i nie lubi podejmować niepopularnych decyzji. Bywa zbyt uległy.
Role zadaniowe
Lokomotywa
Swoim zaangażowaniem popycha innych do działania, sprawiając, że zespół cały czas pracuje i nie traci momentum. Łączy pomysły i cele z praktycznymi rozwiązaniami.
Mocne Strony:
Stawia wyzwania, dobrze funkcjonuje pod presją. Popycha zespół do przezwyciężania przeszkód. Najczęściej najbardziej efektywny członek zespołu.
Słabości:
Daje się prowokować, może być niedelikatny i niecierpliwy.
Implementer
To ta osoba powinna być odpowiedzialna za opracowywanie strategii i pilnowanie jej przestrzegania.
Mocne Strony:
Praktyczny, rzetelny i efektywny. Potrafi zamieniać pomysły na działania, a także organizować pracę.
Słabości:
Może okazać się mało elastyczny, zbytnio przywiązany do planu.
Perfekcjonista
Idealnie sprawdzający się do dopracowywania szczegółów. Ocenia pracę zgodnie z najwyższym standardem.
Mocne Strony:
Pracowity i sumienny. Wyszukuje najmniejsze błędy. Poprawia, aż osiągnie efekt bliski perfekcji.
Słabości:
Może za bardzo zamartwiać się szczegółami. Często nie jest skłonny do delegowania swoich zadań, przekonany, że nie będą wykonane zgodnie z jego wysokimi standardami.
Podsumowanie
Aby zespół sprawnie pracował, wcale nie musi w nim w tym samym czasie reprezentantów wszystkich ról. Ważne, by byli zaangażowani na odpowiednich sobie etapach. Przykładowo osoba o charakterze perfekcjonisty świetnie się sprawdzi pod koniec prac nad danym produktem, ale jej mocną stroną nie będzie raczej praca w początkowej fazie projektu, kiedy często nie ma czasu na rozwodzenie się nad szczegółami.
Komponowanie zespołu przy pomocy teorii Belbina pozwala na zwiększenie efektywności pracy. Zmniejsza się również ryzyko napięć między współpracownikami. Oczywiście jak wszystkie teorie, tak i wnioski Belbina mają swoje ograniczenia, ale mogą być bardzo pomocnym narzędziem.
Jeśli chcesz dowiedzieć się, jakie Ty pełnisz role w zespole, możesz wypełnić opracowany przez Belbina test, który znajdziesz na oficjalnej stronie naukowca.
Przeczytałeś artykuł? Daj nam znać co, o nim myślisz, wypełniając ankietę!
Projekt dofinansowany przez Fundację Empiria i Wiedza w programie „InwestorJa”.