Podjęcie zatrudnienia jeszcze w trakcie nauki jest coraz częstsze wśród uczniów i studentów. Doświadczenia zawodowe w młodym wieku są niezwykle cenne, lecz nie jest to główny powód, dla którego młodzież poszukuje pracy. To właśnie możliwość zarobku skłania do chęci zagłębienia się w świat rynku pracy. Jednak przed podjęciem pracy, szczególnie tej pierwszej, istotne jest zrozumienie różnych form umów dostępnych dla pracownika.
Jakie są rodzaje umów i formy zatrudnienia pracowników? Czy jedna jest lepsza od drugiej? W młodym człowieku, który dopiero rozpoczyna swoją drogę przez rynek pracy, mogą pojawić się liczne wątpliwości. Który rodzaj umowy podpisać, aby zyskać na tym jak najwięcej? Niewystarczająca wiedza może skutkować błędną interpretacją. Odpowiedź na zadane pytanie brzmi — to zależy.
Czym charakteryzuje się umowa o pracę?
Wśród starszych znajomych lub rodziny, głównie słyszy się o umowie o pracę. Jest to tzw. etat. Regulowany jest przez przepisy Kodeksu Pracy, co jest pierwszą i podstawową różnicą wobec umowy zlecenia, o której więcej dowiesz się już za chwilę.
Etat chroni pracownika przed nagłym zwolnieniem, zapewnia stabilizację zatrudnienia czy prawo do płatnego urlopu. Mówi się, że jest to najkorzystniejsza forma zatrudnienia dla pracownika. Gwarantuje m.in. wynagrodzenie minimalne, które przy pracy na pełny etat wynosi 3490 zł od 01.01.2023 r. Od dnia 01.07.2023 r., wyniesie 3900 zł miesięcznie.
Rodzaje umów o pracę:
- Umowa na okres próbny — trwa maksymalnie trzy miesiące, celem jest sprawdzenie osoby względem kwalifikacji i dopasowania na dane stanowisko. Po jej wygaśnięciu pracodawca może zaproponować umowę na czas określony (lub rzadziej na nieokreślony).
- Umowa na czas określony — okres zatrudnienia ujęty jest w umowie. Może trwać maksymalnie 33 miesiące, a zawrzeć ją można z jednym pracodawcą tylko trzy razy. Otrzymasz ją, gdy brana pod uwagę jest dłuższa współpraca z Tobą. Po upłynięciu okresu trzeciej umowy, następny krok to…
- Umowa na czas nieokreślony — nie posiada terminu wygaśnięcia. Zapewnia ochronę przed nieplanowanym i nagłym zwolnieniem. Najczęściej to najstarsi stażem pracownicy w danej firmie będą mogli pochwalić się tym rodzajem umowy o pracę.
Umowa o pracę, czyli tzw. UoP to korzystna opcja dla osób uczących się, które chcą podjąć pracę na dłuższy okres oraz zapewnić sobie stabilne źródło dochodu.
A może zlecenie?
Wspomniana już umowa zlecenie nie posiada powyższych przywilejów, w stosunku do umowy o pracę. Jest to rodzaj umowy cywilnoprawnej, zawierana jest zatem na podstawie Kodeksu cywilnego. Nie wiąże się ona z płatnym urlopem, a bez odprowadzania składek chorobowych nie przysługuje nam zasiłek chorobowy. Jest to zdecydowanie mniej pożądana przez pracowników forma zatrudnienia, jednak najpopularniejsza wśród młodych osób. Z czego to wynika? Koszty pracodawcy są znacznie mniejsze niż w przypadku umowy o pracę. Zwykle oznacza to dla zleceniobiorcy wyższe wynagrodzenie netto, czyli na rękę. Wysokość minimalnej stawki godzinowej wynosiła od stycznia do czerwca bieżącego roku 22,80 zł/godz., a od lipca do grudnia wyniesie 23,50 zł/godz. Ponadto, tzw. zleceniówka zapewnia większą elastyczność, co może być kluczowe dla uczniów i studentów, mających nieregularny plan zajęć lub chcących pogodzić pracę z nauką.
Ulga dla młodych
W przypadku umowy o pracę opłaca się składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne, niezależnie od statusu osoby uczącej się. Istnieje także tzw. podatek dochodowy, są z niego zwolnione osoby do 26. roku życia. Wystarczy, że nie przekroczy się łącznych dochodów w kwocie 85 528 zł w roku podatkowym. Jest to tzw. PIT zerowy.
Umowa zlecenie wypada na tle poprzedniej lepiej z tego względu, że widniejąca na podpisanej umowie kwota brutto jest tożsama z kwotą netto. Właśnie ten czynnik jest atrakcyjny dla młodych osób. Oznacza to, że zleceniobiorca, który nie ukończył 26. roku życia zatrudniony na podstawie tej umowy nie tylko jest zwolniony z podatku dochodowego, ale także z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
Jak jeszcze mogę się zatrudnić?
Wszyscy od zawsze mówili Ci, że masz lekkie pióro? Każdą wolną chwilę przeznaczasz na malowanie obrazów? Od dziecka uwielbiasz tworzyć? A może po prostu poszukujesz dorywczej pracy jako źródła zarobku?
Umowa o dzieło — zawierana pomiędzy wykonawcą i pracodawcą (zamawiającym). Celem jest odpłatne wykonanie określonego dzieła, gdzie kluczowy jest rezultat. Namalowanie, napisanie lub stworzenie czegoś materialnego lub niematerialnego — chociażby organizacja wycieczki. Nie podlega obowiązkowym składkom, a koszty zatrudnienia są najniższe. Nie ma jednak gwarancji minimalnej stawki godzinowej. Wadą jest brak zwolnień z podatku dochodowego. Idealna forma dla tych, którzy pragną zarabiać pierwsze pieniądze, lecz z różnych przyczyn nie są gotowi stawić się w pracy z regulowanym wymiarem godzin.
Zatem, która forma dla ucznia?
Nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Znając siebie, swoje możliwości i potrzeby możesz podjąć własną decyzję. Należy wziąć pod uwagę nie tylko potencjalny zarobek, także prawdopodobny wymiar czasowy w danej pracy. Próbuj, sprawdzaj się w różnych okolicznościach, zdobywaj doświadczenie!