Do czego nam są potrzebne sposoby uczenia się?

Jak ma się w zwyczaju mawiać w środowisku naukowym:

Słowa te usłyszeć możemy z ust matematyków, fizyków czy nawet niektórych humanistów.

Czy faktycznie nie mamy żadnego wpływu na efektywność procesu uczenia? Czy jesteśmy skazani na trwającą wiele godzin, męczącą i bezowocną naukę? Może istnieją sposoby by wykorzystać taki i nie inny sposób działania naszego mózgu?

W tym momencie z pomocą, jak pewnie się już domyślacie, przychodzą techniki uczenia się. Jest ich wiele, jednak analizując sposób w jaki pozyskujemy wiedzę oraz w jaki pozyskiwali ją ludzie osiągający sukcesy możemy zobaczyć pewne powtarzające się schematy.

Czym są techniki efektywnej nauki?

To nic więcej niż sprytny i przemyślany sposób na to by oszukać nasze umysły. W dalszej części tekstu przedstawię kilka niecodziennych technik, z którymi wiele osób mogło się jeszcze nie spotkać, a także idee im przyświecające.

Jak zrozumieć teorie?

Podstawowym problemem, który staje często na drodze naszej nauki jest zrozumienie i zapamiętanie nowych informacji, czy to fizycznych praw rządzących naszym światem, czy też nowych funkcji komputerowego programu.

W radzeniu sobie z takimi problemami pomóc nam może TECHNIKA FEYNMANA, nazwana tak na cześć noblisty i populazytatora fizyki, Reacharda Feynmana. Opiera się ona na maksymie “jeśli coś rozumiesz, będziesz w stanie przedstawić to w prostych słowach” (1)

Jak ją wprowadzić w życie?

1. Wybierz koncept który będziesz chciał przyswoić, przeczytaj źródła, zbierz informacje;

2. Spróbuj wytłumaczyć wybrane wcześniej pojęcie tak jakbyś tłumaczył je 6-latkowi:

• Używaj analogii
• Uzupełniaj swoje luki w wiedzy
• Używaj jak najprostszych słów

3. Dokonaj refleksji

4. Pomyśl jak jeszcze mógłbyś uprościć koncept

5. Wyobraź sobie jakie pytania może zadać słuchacz

6. Powtórz punkt 2

Sam korzystam z techniki Feynmana po dziś dzień. Zadawanie kolejnych pytań, oraz dociekliwość związane z tą metodą pozwalają:

• Poszerzyć wiedzę i pogłębić rozumienie analizowanego zjawiska lub procesu
• Zawczasu ujawnić aspekty teorii, których wcześniej nie dostrzegliśmy
• Poczuć się pewniej gdy będziemy opowiadać/odpowiadać z danego tematu, ponieważ w naszej wyobraźni robiliśmy to już wiele razy.

Nauka poprzez praktykę

Lubiana przez nasze szkoły, nie zawsze przyjmuje jednak formę zadań. Zapewne wielu z was słyszało o osobach, które zawsze miały problemy z nauką języka, a po dłuższym, paromiesięcznym wyjeździe za granicę nagle zdobywały płynność w komunikacji.

Zjawisko, polegające na otaczaniu się jakimś bodźcem jako sposób nauki jest powszechnie znane, w literaturze fachowej nazywane jest “immersive learning”. Ma ono wiele zastosowań, jednak najbardziej znanym jest nauka języka. 

W metodzie tej nie ograniczamy nauki do słówek i gramatyki przedstawianej na lekcjach, ważny staje się codzienny kontakt z językiem, oglądanie filmów, słuchanie piosenek, czytanie artykułów, czy nawet krótkie rozmowy na forach. 

Wszystkie te aktywności powoli sprawiają, że nie myślimy o nauce jak o nauce, często nie jesteśmy przy tym świadomi jak wiele pochłaniamy. Przypomina to sposób, w jaki języka uczy się małe dziecko, któremu nikt przecież nie tłumaczy jakie są zasady odmiany przez przypadki w języku polskim, a które w naturalny sposób zaczyna to rozumieć.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że podobny sposób  możemy zastosować do przyswajania konceptów z innych dziedzin wiedzy, jak chociażby matematyki. Metodą na to jest między innymi ustawienie mediów tak, by podpowiadane treści były powiązane z gałęzią wiedzy, którą zgłębiamy. Ważny jest też codzienny kontakt z uczoną dziedziną, próbujmy czytać fora i na co dzień znajdować zastosowania zdobytej wiedzy.

Jak czytać podręczniki, dokumentacja i textbooki?

Wiele osób intuicyjnie uważa że podręcznik czyta się w ten sam sposób co książkę, jest to jednak mylny pogląd. W odróżnieniu od powieści, w której najważniejsze wątki dotrą do nas same, literatura specjalistyczna rzadko kiedy posiada taką właściwość. 

Książki te pełne są ciekawostek, niepotrzebnych akapitów oraz pobocznych informacji, nieraz mogących przyćmić ogólny przekaz. W skutecznym korzystaniu i pozyskiwaniu wiedzy z tego typu literatury może pomóc technika zaproponowana przez Matt’a DiMaio, specjalisty w temacie nauki: (3)

1. Przewertuj dział, który chcesz omówić strona po stronie, zobacz tytuły rozdziałów, rzuć okiem po grafikach i mapach które dostrzeżesz (nie wczytuj się!)
2. Zobacz czy na końcu rozdziału dostępny jest quiz, jeśli tak przeczytaj go. Da ci to wiedzę o tym czego będzie od ciebie oczekiwał autor po przeczytaniu rozdziału
3. Przeczytaj pogrubione nagłówki i nic więcej, podobnie do quizu mają one zwrócić twoją uwagę na to czego będziesz szukał w tekście
4. Dopiero teraz, tak przygotowany, przeczytaj tekst, zwracając szczególną uwagę na wybrane wcześniej kwestie

W utrwaleniu w ten sposób pozyskanych i odsortowanych informacji pomóc może wspomniana wcześniej Technika Feynmana.

Jak radzić sobie z “pamięciówką”?

Choć jestem przeciwnikiem zapamiętywania i “ufania swojej pamięci”, prawdą jest, że czasami nie mamy innego wyjścia. Musimy zapamiętać, często bardzo obszerny materiał, w skończonym, nieraz widocznie za krótkim, czasie.

Jest wiele sposobów na radzenie sobie z takimi zadaniami, wszyscy słyszeli już o takich sposobach jak fiszki, niżej przedstawię jednak sposób znacznie mniej konwencjonalny.

Sposób ten został opisany przez rekordzistę zawodów pamięciowych, Marcina Kowalczyka, w książce “Techniki pamięciowe rekordzisty świata”. Polega on na zbudowaniu wyobrażenia związanego z danym pojęciem i połączeniu go z posiadanymi już przez nas doświadczeniami. (4)

Technika w praktyce

Wyobraźmy sobie że mamy ważne spotkanie, wiele nowych imion do zapamiętania. Pierwszy mężczyzna przedstawia się jako “Krzystof”, potem “Mieczysław”, jeszcze później “Karol”…, na koniec dnia bez wykorzystania różnych techniki i skojarzeń nie będziecie pamiętać niemal żadnego z nich. 

Co innego jeśli spróbujemy przyporządkować do każdej z tych osób jakieś wyobrażenie. Może spotkaliście już jakiegoś Krzysztofa? Wtedy możecie np. wyobrazić sobie nowo spotkaną osobę w jego pokoju, lub z jakimś atrybutem, który byłby indywidualnym skojarzeniem z tym imieniem. Karol? Można wyobrazić go sobie stojącego przy boku Elżbiety II*. Mieczysław? Wyobrażamy sobie go jako człowieka trzymającego miecz w dłoni.

Czy to wszystko?

Tak, przynajmniej z grubsza, pamiętajmy jednak, że aby dobrze utrwalić wiedzę, nie wystarczy powtórzyć jej raz. Jak wyczytać możemy z krzywej Ebbinghausa, by trwale i jednoznacznie zapamiętać dany fakt lub ciąg myślowy warto powtarzać go jeszcze przez parę dni od momentu poznania.

Jeśli chciałbyś dowiedzieć się jakich umiejętności warto się uczyć, sprawdź nasz artykuł o umiejętnościach przyszłości.

Kilka krótkich rad na koniec

• Myśl, nie pamiętaj  – nieważne jak dobra jest nasza pamięć, kiedyś zawiedzie. Próbuj wiązać wiedzę, sprawiać by nowa zgrywała się ze starą, wtedy nigdy jej nie zapomnisz.
• Lekki chaos zawsze na plus – nauka jest procesem dynamicznym, nie bójmy się dodać do niej trochę pikanterii. Zrobione zadania samemu, lekka zmiana materiału, przeskoczenie parę działów do przodu z ciekawości. Wszystkie te czynności pobudzą twój umysł.
• Wyobraźnia – nieważne czy robisz zadanie, projekt, czy uczysz się nowej teorii, najważniejsze, co możesz robić to cały czas myśleć, wyobrażać sobie obiekt, na którym pracujesz. Nie dość że ułatwi ci to samą pracę, to rozwinie także zdolność umysłu do wizualizacji.
• Rozmawiaj/konsultuj – Wbrew wielu nawykom z polskiej szkoły, nauka nie musi być cicha, czy wypełniona samotnością. Warto współpracować, Uczyć się nawzajem i razem rozwiązywać zadania. Nie tylko pozwala to zbliżyć się do ludzi, ale i dużo głębiej zrozumieć interesujący nas problem.

Przeczytałeś artykuł? Oceń go wypełniając ankietę!

Źródła:

1. krótki artykuł dokładniej opisujący wykorzystanie techiki https://ciekawe.org/2016/12/10/uczyc-sie-szybciej-zapamietac-wiecej-dzieki-technice-feynmana/

2. https://fs.blog/feynman-learning-technique/

3. Materiał wideo, Matt’a DiMaio opisujący sposób korzystania z textbook’ów https://www.youtube.com/watch?v=nqYmmZKY4sA&t=253s

4. Marcin Kowalczyk “Techniki pamięciowe rekordzisty świata”, https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4909261/techniki-pamieciowe-rekordzisty-swiata

5. Grafika: https://klubpolek.pl/efektywna-nauka-czyli-jak-sie-uczyc-szybciej-i-skuteczniej/krzywa/